Θέμα 3: Δραστηριότητες για την αντιμετώπιση των στερεότυπων γύρω από την ηλικία
Η εικόνα ανακτήθηκε από τις πλατφόρμες εικόνων freepik.com και έχει άδεια ελεύθερης χρήσης. (“Σχεδιάστηκε από pch.vector / Freepik”)
Ηλικιακός ρατσισμός
- Ο ηλικιακός ρατσισμός είναι διάκριση εις βάρος ατόμων ή ομάδων με βάση την ηλικία τους. Ο όρος επινοήθηκε το 1969 από τον Robert Neil Butler για να περιγράψει τις διακρίσεις κατά των ηλικιωμένων. Αρχικά αφορούσε κυρίως τους ηλικιωμένους, τα γηρατειά και τη διαδικασία γήρανσης. Ο ηλικιακός ρατσισμός αναφέρεται στα στερεότυπα (πώς σκεφτόμαστε), την προκατάληψη (πώς αισθανόμαστε) και τις διακρίσεις (πώς ενεργούμε) προς τους άλλους ή τον εαυτό μας με βάση την ηλικία.
- Ο ηλικιακός ρατσισμός επηρεάζει τους πάντες. Τα παιδιά από την ηλικία των 4 ετών αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τα στερεότυπα γύρω από την ηλικία. Από εκείνη την ηλικία και έπειτα εσωτερικεύουν και χρησιμοποιούν αυτά τα στερεότυπα για να καθοδηγήσουν τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά τους προς τα άτομα διαφορετικών ηλικιών. Επίσης, χρησιμοποιούν αυτά τα στερεότυπα για να αντιληφθούν και να κατανοήσουν τον εαυτό τους, γεγονός που μπορεί να τους αυτοκατευθύνει προς τον ηλικιακό ρατσισμό σε οποιαδήποτε ηλικία. Ο ηλικιακός ρατσισμός συνδέεται και με άλλες μορφές μειονεξίας, όπως εκείνες που σχετίζονται με το φύλο, τη φυλή και την αναπηρία.
- Ο ηλικιακός ρατσισμός μπορεί να προαχθεί και να ενισχυθεί με διάφορους τρόπους, όπως μέσω αρνητικών δημοσιευμάτων στα ΜΜΕ, την έλλειψη τακτικής επαφής μεταξύ νεότερων και παλαιότερων γενεών και τις προκαταλήψεις με βάση την ηλικία στον χώρο εργασίας.
- Η έρευνα της Βασιλικής Εταιρείας Δημόσιας Υγείας (RSPH) αναφέρει ότι ο ηλικιακός ρατσισμός παγιώνεται καθώς καθώς μεγαλώνουμε, που σημαίνει ότι για τα ηλικιωμένα άτομα επικρατούν και τα περισσότερα στερεότυπα. Ο ηλικιακός ρατσισμός βλάπτει τους ηλικιωμένους καθώς αυτός οδηγεί σε άμεσες διακρίσεις με βάση την ηλικία, οι οποίες μπορούν να προωθήσουν τον κοινωνικό αποκλεισμό, να επηρεάσουν την ψυχική υγεία και κατ’ επέκταση άλλους καθοριστικούς παράγοντες σε σχέση με αυτήν, όπως η απασχόληση. Ο ηλικιακός ρατσισμός βλάπτει επίσης τα άτομα που, καθώς μεγαλώνουν, αρχίζουν να αποδέχονται τα αρνητικά στερεότυπα γύρω από την ηλικία για τον εαυτό τους.
Το βίντεο αυτό διερευνά τον ηλικιακό ρατσισμό και τον αντίκτυπό του στη ζωή μας. Δημιουργήθηκε από το «Centre for Ageing Better», στο Ηνωμένο Βασίλειο.
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚEΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΗΛΙΚΙΑΚΟΥ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ:
Τρεις στρατηγικές που μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση και την εξάλειψη του ηλικιακού αποκλεισμού περιλαμβάνουν:
- ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ: μπορούν να αντιμετωπίσουν τις διακρίσεις και την ανισότητα με βάση την ηλικία και να προστατεύσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.
- ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: μπορούν να ενισχύσουν την ενσυναίσθηση, να εξαλείψουν τις παρανοήσεις μεταξύ των διαφορετικών ηλικιακών ομάδων και να μειώσουν τις προκαταλήψεις σε σχέση με αυτές, παρέχοντας έγκυρη πληροφόρηση και αντιστερεοτυπικά παραδείγματα.
- ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΓΕΝΕΩΝ: η διαγενεακή προσέγγιση μπορεί να συμβάλει στη μείωση των προκαταλήψεων και των στερεοτύπων μεταξύ των ομάδων. Η διαγενεακή προσέγγιση προσφέρει την ευκαιρία σε άτομα διαφορετικών ηλικιακών ομάδων να καταρρίψουν στερεότυπα που υπήρχαν στο παρελθόν μέσω της άμεσης επαφής μεταξύ τους, χωρίς να έχουν ως κριτήριο την ηλικία. Οι διαγενεακές πρακτικές καλούν τους συμμετέχοντες να κατανοήσουν, μέσω προβληματισμού και oυσιαστικών δραστηριοτήτων, ότι το θεμελιώδες συστατικό οποιασδήποτε σχέσης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων μεταξύ ατόμων διαφορετικών γενεών, είναι ο σεβασμός.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΠΛΗΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ
- Δημιουργήστε ένα αραχνόγραμμα (spidergram) με τη λέξη «έφηβος» στο κέντρο και ζητήστε από τους συμμετέχοντες να συσχετίσουν τη λέξη με το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό τους. Οι πιο κοινοί συνειρμοί θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν π.χ. τα επίθετα «υπερβολικός», «εγωιστής», «συναισθηματικός», «φλύαρος», «παρορμητικός», κ.λπ.
- Επαναλάβετε την άσκηση χρησιμοποιώντας αυτή τη φορά τη λέξη «ηλικιωμένος» αντί «έφηβος». Οι πιο κοινοί συνειρμοί θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τα επίθετα «κουρασμένος», «γκρινιάρης», «υποστηρικτικός», «σοφός», «έμπειρος», «αδύναμος», κ.λπ.
- Ρωτήστε τους συμμετέχοντες αν τα επίθετα που προέκυψαν είναι αντιπροσωπευτικά αυτών των ατόμων. Ενημερώστε τους ότι αυτές οι ασκήσεις αντικατοπτρίζουν τις στερεοτυπικές αντιλήψεις σε σχέση με την ηλικία.
- Υποβάλετε στους συμμετέχοντες κάποιες ερωτήσεις ως ερεθίσματα, όπως οι εξής: «Ποια είναι η αντίδρασή σας στο αραχνόγραμμα; Νιώθετε ότι κάποια από τα επίθετα σας ταιριάζουν;Τι παρατηρείτε στη στάση σας απέναντι στα άτομα της ίδιας ηλικίας με εσάς; Σε ποιες περιπτώσεις αισθάνεστε ότι σας επικρίνουν; Ο τρόπος που οι άνθρωποι σας βλέπουν επηρεάζει τον τρόπο που αισθάνεστε; κ.λπ.
- Εισάγετε την έννοια του ηλικιακού αποκλεισμού και εμπλέξτε τους συμμετέχοντες σε μια συζήτηση στην τάξη. Ρωτήστε τους αν έχουν ποτέ βιώσει οι ίδιοι ή έχουν γνωρίσει κάποιον που έχει βιώσει διακρίσεις λόγω ηλικίας.
- Προβολή βίντεο με στερεοτυπικά παραδείγματα γύρω από την ηλικία: https://www.youtube.com/watch?v=CQyZsM8nKkw – https://www.youtube.com/watch?v=TVh2EGxEIyE Ζητήστε από τους μαθητές να συγκρίνουν τα στερεότυπα που προβάλλονται στα βίντεο. Τονίστε ότι, παρόλο που φαίνεται να υπάρχει χάσμα γενεών μεταξύ νέων και ηλικιωμένων, και οι δύο ηλικιακές ομάδες υφίστανται μορφές ηλικιακών διακρίσεων ως αποτέλεσμα των στερεοτύπων και κοινωνικών πρακτικών.
- Αναζητήστε μαζί τους παραδείγματα ανθρώπων που αμφισβητούν αυτά τα στερεότυπα. Πραγματοποιήστε μια τελική συζήτηση για την αναλήθεια των στερεοτύπων.